Prof. L. Fritz Gruber

Fritz Gruber, 1908’de Almanya’da Köln’de doğdu, 2005’te yine Köln’de öldü. 97 Yıllık bir ömür. Sanırım 20. Yüzyılın en önemli fotoğraf kahramanlarından biriydi. Fotoğrafçı değildi ama gerçek fotoğraf sanatçılarının babasıydı.

Ölümünden sonra terekesinden 2 müze yapıldı. Birikimi düşünelim. Photokina’yı 1950’de kuran O’ydu. Photokina bir dönemin sadece fotoğraf mesleği için düzenlenen teknik fuar değil, zirvede olan ‘’fotoğraf sanatı’’ ortamıydı. Tabi bugün fuar devam ediyor ama o yapı çok değişti. Türkçemizde ilginç bir değim vardır; ‘’At sahibine göre kişner’’ Fritz Gruber’in zengin, güçlü kişiliğiyle o parlak dönem artık yok.

Fritz Gruber’i ben ve o zamanki eşim Engin Çizgen’le birlikte Yeni Fotoğraf Dergisi’ni çıkarmaya başladıktan sonraki Photokina ziyaretlerimiz sırasına tanıdık.

Yeni Fotoğraf Dergisi’nin ilk sayılarını kendisine hediye ettiğim zaman çok heyecanlanmıştı. 1970’lerin Türkiye’sinde yani bundan yarım yüzyıl evvel becerilmiş böyle bir çaba karşısında, o birikimde bir kişinin doğal davranışıydı.

O yıllarda 70’li yaşlarındaydı.  İkinci Dünya Savaşında yaralanmış, bir ayağı hafif aksayan ama yine de dip diri, rint bir kişilikti. Her hangi bir fotoğraf etkinliği olduğu zaman canlanır, ceylan gibi var olduğu ortamın bir kahramanı haline gelirdi.

Fritz Gruber, Photokina akşamlarında dünyanın en seçkin fotoğraf sanatçılarını Köln’deki şık evinde toplardı. Ev o anda dünya fotoğraf sosyetesinin başkenti oluverirdi. Dünyanın o dönem en önemli fotoğraf sanatçılarını bu sayede bu partilerde tanıdım ve onlarla dostluklar kurdum. Onlardan biri de Erwin Fieger’di.

Fritz Gruber’in Photokina’daki ilk ana sergisinin başlığı, ‘’ Magie der Farben Photographie‘’ Renkli fotoğrafın büyüsü’’ o dönemin renk dünyanın temsilen düzenlenmişti. Sergi kadrolarından Erwin Fieger o dönemlerde İstanbul’da tanıdığım ve herhalde fotoğraf sanatımı en çok etkileyen profil haline geldi. İstanbul’da ve sonra Stuttgart ‘ta birlikte çalıştık. Müthiş bir tarzı ve çalışma düzeni vardı. Kendisinden çok şey öğrendim.

The Imaginary Photo Museum kitabı, Fritz Gruber’in dünyadaki fotoğraf müzelerini gezerek yaptığı bir seçkinin hem Photokina’da sergilenmesi ve hem de albümleşmesinin başlığıdır.

Düşünelim ki, pek çok önemli kitap ve albüm çalışmasının yanında bu çalışma dünya sanat fotoğrafının temellerinden birini oluşturur.

Bu çalışmanın yanı sıra yıllar içinde pek çok kitap üretti ve bazı kitap projeleri içersinde yer aldı. Bazıları şöyle: Man Ray & L. Fritz Gruber: Years of a Friendship 1956 to 1976, The Transforming Eye: Photographs By Clarence John Laughlin ve Famous Portraits.

Fritz Gruber’i elbette Türkiye’ye davet ettik. Eşi Renate’yle birlikte onları İstanbul’da ağırladığımızı, güzel rakı ve balık sohbetleri yaptığımızı hatırlıyorum.

Fritz Gruber ile olan ilişkim garip bir şekilde ölümünden sonra da devam etti. Şöyle ki; Kurucu Küratörü olduğum İstanbul Fotoğraf Müzesi’nde önemli bir Alman fotoğraf sanatçısı olan Hans-Jürgen Raabe’in, 990 Faces sergisini açmıştık. Sanatçı ciddi olanakları olan bir kişiydi ve Türkiye’ye Almanya’dan bir uçak dolusu sanat ve fotoğraf basınının seçkin kadrolarını bir sempozyum için davet etti. Gelenler arasında Fritz Gruber’in eşi Renate de vardı. Karşılaşınca gözyaşları içinde sarılıp ağlamamız benim için unutulmaz bir Gruber anısı. Ölmeden önce son kitabını benim adıma imzalamış ve Renate de yanında getirmiş. Nasıl ağlamazsın?

Buradaki Fritz Gruber fotoğrafı bir durum portresi. O günlerde yüzlerce ve yüzlerce objektifin konuğu olan Fritz’in heyecanlı halini yansıtıyor.

Dikine, siyah beyaz kadraj O’nun ruh halini yansıtıyor.

Bu metin Fotoğraf Dergisi için yazıldı.